Có nhiều việc mà bạn có thể làm để giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Dưới đây là những bí quyết mà các chuyên gia khuyên bạn nên áp dụng.
Tầm soát ung thư
Tầm soát ung thư đại trực tràng có thể giúp phát hiện các polyp lành tính, cho phép loại bỏ chúng trước khi chúng trở thành ung thư và phát hiện ung thư ở giai đoạn đầu.
Mặc dù những xét nghiệm tầm soát rất quan trọng, nhưng chúng khác nhau về thời điểm bắt đầu. Cơ quan chuyên trách phòng ngừa của Mỹ khuyến nghị nên bắt đầu tầm soát ở tuổi 50 đối với những người có nguy cơ mắc ung thư ở mức trung bình. Trong khi đó, Hội Ung thư Mỹ khuyên nên bắt đầu tầm soát ở tuổi 45. Bạn có thể cần bắt đầu tầm soát thậm chí sớm hơn thế, tùy thuộc vào các yếu tố nguy cơ.
Hãy hỏi ý kiến bác sĩ về thời điểm nên bắt đầu tầm soát và tần suất thực hiện. Những người có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn có thể cần được tầm soát thường xuyên hơn.
Bác sĩ sẽ giải thích xét nghiệm nào là tốt nhất với bạn. Các xét nghiệm thường thuộc một trong hai loại: xét nghiệm phân và xét nghiệm hình ảnh, bao gồm:
– Xét nghiệm phân
Xét nghiệm phân phát hiện máu và/hoặc ADN bị thay đổi trong phân. Tùy loại xét nghiệm, nó có thể được thực hiện 1-3 năm/lần.
– Soi đại tràng sigma ống mềm
Một ống ngắn, mảnh và mềm được đưa vào trực tràng để kiểm tra trực tràng và một phần ba dưới đại tràng xem có polyp hoặc những thay đổi ung thư hay không.
Tần suất: 5 năm/lần
– Soi đại tràng
Bác sĩ sẽ đưa một ống dài, nhỏ và mềm vào đường tiêu hóa để tìm các khối u hoặc những thay đổi ung thư trong trực tràng và toàn bộ đại tràng. Soi đại tràng không chỉ là công cụ sàng lọc mà còn là công cụ ngăn ngừa ung thư.
Có thể mất nhiều năm để các polyp nhỏ tích tụ đột biến và chuyển thành ung thư đại trực tràng. Bác sĩ có thể cắt bỏ các polyp thấy trong quá trình nội soi, loại bỏ khả năng nó phát triển thành ung thư.
Tần suất: 10 năm/lần
– Chụp đại tràng cắt lớp vi tính
Còn gọi là soi đại tràng ảo, xét nghiệm này sử dụng tia X và máy tính để tạo ra hình ảnh của đại tràng để bác sĩ kiểm tra.
Tần suất: 5 năm/lần
Chế độ ăn lành mạnh
Chế độ ăn ít trái cây, rau và ngũ cốc, và nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn, có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.
Do mối liên hệ với ung thư đại trực tràng, Tổ chức Y tế Thế giới coi thịt chế biến sẵn là chất gây ung thư và thịt đỏ là chất tiềm ẩn gây ung thư.
Thịt hun khói, xử lý, lên men hoặc ướp muối để bảo quản hoặc tăng hương vị được coi là thịt chế biến sẵn. Một số ví dụ là thịt xông khói, giăm bông, thịt bò khô, xúc xích và thịt hộp.
Sữa chua có thể giúp tạo ra hệ vi sinh vật với những vi khuẩn “tốt” bảo vệ đường ruột, mặc dù chưa rõ canxi đóng vai trò gì.
Viện Nghiên cứu Ung thư Mỹ (AICR) khuyến nghị nên ăn ít nhất 30g chất xơ mỗi ngày. Thay vì lo lắng về việc đạt được mốc đó ngay lập tức, hãy làm những gì có thể để tăng dần lượng chất xơ.
Cứ tăng 10 gam chất xơ mỗi ngày tương ứng với giảm 7% nguy cơ ung thư đại trực tràng. Hơn nữa, nếu ăn những loại thực phẩm này, bạn sẽ tự nhiên loại bỏ những thực phẩm béo và kém lành mạnh.
Không hút thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng mà còn làm giảm khả năng sống thêm nếu bị bệnh.
Một phân tích tổng hợp cho thấy những người hút thuốc có nguy cơ ung thư đại trực tràng tăng 14% so với những người không hút thuốc.
Số lượng thuốc lá hút mỗi ngày, cùng với số năm hút thuốc càng nhiều thì nguy cơ phát triển bệnh càng cao.
Tin tốt là bỏ hút thuốc giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
Hạn chế rượu bia
Tiêu thụ 15 đến 30g cồn mỗi ngày (một ly rượu tiêu chuẩn chứa khoảng 14g cồn) tương quan với tăng 16% nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng so với không uống.
Nghiên cứu được công bố trên tờ American Journal of Epidemiology.
Duy trì cân nặng hợp lý
Béo phì là một yếu tố nguy cơ của nhiều loại bệnh ung thư. Theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ, những người béo phì có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn 30% so với những người có chỉ số khối cơ thể (BMI) thấp hơn.
Mặc dù nguy cơ được phát hiện ở nam giới cao hơn phụ nữ, nhưng có mối liên hệ giữa chỉ số BMI đối với phụ nữ.
Theo một nghiên cứu trên JAMA Oncology năm 2018, phụ nữ béo phì có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng giai đoạn đầu cao hơn 93% so với những phụ nữ có chỉ số BMI thấp hơn. Phụ nữ thừa cân có nguy cơ cao hơn 37% so với những phụ nữ khác.
Tập thể dục đều đặn
Tập thể dục thường xuyên có thể giúp bảo vệ chống lại ung thư ruột kết.
Trong một tổng kết hơn 540 nghiên cứu trên tạp chí British Journal of Sports Medicine, bằng chứng mạnh mẽ nhất cho thấy hoạt động thể chất có lợi ích chống ung thư được áp dụng cho ung thư đại tràng và ung thư vú.
Vận động nhiều hơn giúp giảm lượng mỡ trong cơ thể và tình trạng viêm, đồng thời giúp kiểm soát lượng insulin, tất cả đều có thể dẫn đến ung thư.
Kiểm soát đái tháo đường loại 2
Những người đã có chẩn đoán đái tháo đường loại 2 có nguy cơ ung thư đại trực tràng tăng lên và mối liên quan dường như không phụ thuộc vào lượng mỡ cơ thể dư thừa hoặc thiếu hoạt động thể chất.
Cứ 3 người trưởng thành thì có 1 người bị tiền tiểu đường (tiền thân của bệnh tiểu đường loại 2) và hầu hết đều không biết mình bị tình trạng này.
Ăn uống lành mạnh và tập thể dục có thể giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn đái tháo đường loại 2 và thuốc cũng có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu.
Cẩn thận với một số loại thuốc
Một số người ở độ tuổi 50 có nguy cơ bệnh tim cao được khuyên uống aspirin liều thấp. Thuốc cũng có thể mang lại lợi ích phụ là giảm tỷ lệ ung thư đại trực tràng.
Tuy nhiên, Hội Ung thư Mỹ không khuyến nghị uống aspirin với mục đích duy nhất là ngăn ngừa ung thư đại tràng, vì một tác dụng phụ tiềm ẩn của uống aspirin hàng ngày là xuất huyết tiêu hóa.
Một số phụ nữ mãn kinh chọn sử dụng liệu pháp thay thế hormon kết hợp (HRT) bao gồm estrogen và progestin, mặc dù phụ nữ được khuyến cáo nên dùng liều thấp nhất trong thời gian ngắn nhất có thể. Nghiên cứu cho thấy HRT kết hợp có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng xâm lấn ở nhóm này, theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ.
Tuy nhiên, phụ nữ sử dụng HRT cũng dễ bị chẩn đoán mắc ung thư giai đoạn muộn hơn và HRT có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú, bệnh tim và cục máu đông. Hãy hỏi bác sĩ về những nguy cơ và lợi ích của thuốc.
Khi nào đến gặp bác sĩ
Ung thư đại tràng là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất ở Mỹ. Bạn có thể giảm thiểu nguy cơ bằng cách tuân thủ lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và các quy trình phòng ngừa như khám tầm soát theo độ tuổi và mức độ nguy cơ.
Hãy nhớ rằng, nếu có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào hoặc bắt đầu gặp các triệu chứng ung thư đại tràng, như thay đổi thói quen đi vệ sinh, có máu trong phân và giảm cân không rõ nguyên nhân, hãy nói chuyện với bác sĩ.
Cẩm Tú
